Nalazite se u Berlinu; posetili ste Ostrvo muzeja, prošetali Bulevarom pod lipama do Brandenburške kapije, popeli se na TV toranj, uživali u šetnji Tiergartenom, obišli dvorac Šarlotenburg, memorijalne komplekse, a imate još vremena i želje za novim turističkim lokalitetima … ali kojim? Pravac Špandau!
Između reka Odre i Elbe, živeli su Polapski Sloveni; imali su svoj jezik i bili predvođeni svojim kneževima. Njihovi malobrojni potomci su današnji Lužički Srbi. Sve do XII veka, Sloveni su većinsko stanovništvo predela oko Berlina, kada su potisnuti najezdom germanskih plemena. I sama prestonica Nemačke nosi ime slovenskog porekla – Barljin – zbog mnogih bara i močvara koje su pokrivale tu oblast. Od VII veka, zapadno od Berlina, na mestu ulivanja reke Špreje u Hafel, u zemlji koja se tada zvala Stodor, nalazilo se naselje sa tvrđavom Spandov.
Nakon napada Nemaca predvođenih Albrehtom Medvedom, 1157. godine, Spandov je zauzet i ta godina se slavi kao nastanak današnje Savezne države Brandenburg (izvedeno od slovenskog naziva Branibor).
Tu gde je stajala slovenska tvrđava, krajem XII veka je izgrađen dvorac Špandau (nem. Spandau). U XVI veku je umesto njega izgrađena tvrđava, koja je imala namenu da štiti Berlin. Na drugom malom ostrvu formirano je naselje, današnji Stari grad Špandau. Berlin je vremenom postajao sve veći i dvadesetih godina prošlog veka spojio se sa gradićem iz naše priče, kojim i danas dominira velelepna tvrđava.
Tvrđava Špandau je sa svih strana okružena vodom. Da bi se u nju ušlo, prolazi se preko mosta i odmah na ulazu, sa desne strane nailazimo na najstarije delove.
Sada su to samo ruševine nekadašnjeg Starog Arsenala. Uništen je 1813. godine, tokom Rata za oslobođenje, koji su udružene vodile Prusija, Austrija, Rusija i Švedska protiv Napoleonove vojske, tada stacionare na ovoj lokaciji.
Kao i većina fortifikacijskih objekata u svetu, dograđivana je i ojačavana u vekovima koji su dolazili, kako zidine tako i objekti unutar njih. Po stilu gradnje i materijalu koji je korišćen, lako se može utvrditi koji su novi, a koji stariji delovi. Način na koji je tvrđava izgrađena, ukazuje da nema slepih tačaka i da je sva mesta od strateškog značaja moguće nadgledati i kontrolisati.
Sa jednog od četiri dobro očuvana bastiona, pruža se prelep pogled na reku Hafel i ostrvo Ajsverder (Eiswerder).
Regionalni muzej je smešten u Citadeli i jedan je od pet, koliko ih se nalazi na tvrđavi. Citadela je u Pruskoj kraljevini imala drugu namenu: bila je zatvor, a za vreme Nacističke Nemačke je bila Laboratorija za bojne otrove.
Svoje mesto i nastavak života, u Špandau su pronašli odbačeni spomenici. Nekada su krasili ulice i trgove Berlina, ali promenom političkih vetrova, više nisu bili po volji novih vlasti. Ne, nisu tu samo spomenici koji ukazuju na epizodu sa komunizmom; tu stanuju spomenici iz vremena vladavine Kajzera Vilhelma II, odbačeni nakon pada monarhije 1919, zajedno sa nacističkim spomenicima odbačenim nakon II svetskog rata.
Za posetioce muzeja je interesantna sledeća informacija: „What is normally not allowed in a museum, is possible here – you can touch most of the objects!“
Lokalne vlasti su odlučile da se kultura nastani baš na ovoj lokaciji, tako da su brojni umetnici i umetničke školice naselili prazne prostorije. Svi oni dele prostor sa kolonijom slepih miševa, koju srećom nisam imala prilike da vidim. Par hiljada jedinki iz Južne Amerike dolazi na zimovanje u Nemačku i ima adresu u tvrđavi Špandau.
Tvrđava ima tajnu luku, izgrađenu početkom XVIII veka, kojom su se mogle dopremati namirnice i municija u slučaju da dođe do opsade.
Dok obilazim nekadašnju vojnu građevinu, pogled mi je svo vreme uperen na najvišu tačku, Julijus kulu, koja je izgrađena u XIII veku i predstavlja najstariju berlinsku građevinu. U vreme Nemačkog carstva, svo ratno blago je čuvano upravo ovde.Kao svi muzeji početkom 2021. i ona je bila zatvorena, inače bih se rado popela na vrh uz 153 stepenika.
Nakon završetka II svetskog rata, tvrđava je pripala Zapadnoj Nemačkoj i izgubila je vojnu važnost – predata je civilima na korišćenje. Od tada je postala turistička atrakcija. Ulaz u jednu od najbolje očuvanih renesansnih tvrđava Evrope se naplaćuje 4,5 eura.
Kako doći? Možete doći iz Berlina podzemnom železnicom. Linija U7 prolazi pored Simensštadta (Siemensstadt), koji je izgrađen za potrebe radnika fabrike Siemens krajem XIX veka. Za Berlin se možete vratiti vozom i proći pored jo uvek u upotrebi Olimpijskog stadiona, izgrađenog 1936. za potrebe Olimpijskih igara.
Autor: Aksinja Kostić
Fotografije: Aksinja Kostić
Naslovna fotografija: Zitadelle-berlin.de
