Prašuma Janj na listi UNESCO-a obogatila je turističku ponudu Bosne i Hercegovine.
Veće za svetsku baštinu UNESCO-a u julu je donelo odluku kojom je prašuma Јanj kod Šipova proglašena prirodnim dobrom od svetskog značaja u okviru proširenja lokaliteta svetske baštine UNESCO-a.
Uvrštavanjem prašume Јanj na UNESCO Listu svetske baštine upisano je prvo prirodno dobro iz Bosne i Hercegovine na tu prestižnu Listu. Prašuma Јanj je Strogi prirodni rezervat, površine od 295 hektara, od kojih je izdvojeno 58 hektara u kojima je zabranjeno iskorištavanje šume i bilo kakva ljudska delatnost.
Prvi lokalitet na listi
Prirodno dobro od svetskog značaja “Iskonske bukove šume Karpata i drugih regija Evrope” prošireno je s lokalitetima iz još šest država potpisnica UNESCO Konvencije o zaštiti prirodne i kulturne baštine i to iz Češke, Francuske, Severne Makedonije, Poljske, Švajcarske i Bosne i Hercegovine. Među 15 novih zaštićenih područja u okviru te serijske nominacije nalazi se i prašuma Janj kod Šipova.
Šef Kancelarije UNESCO-a u BiH Siniša Šešum kaže da je upis prašume Janj, kao dodatnog elementa serijskog dobra svetske baštine “Iskonske bukove šume Karpata i drugih regije Evrope” od izuzetnog značaja za Bosnu i Hercegovinu, jer je to prvi lokalitet prirodne baštine koji je upisan na Listu svetske baštine UNESCO-a.
”Svako područje Svetske baštine predstavlja značajan razvojni potencijal, i ne isključivo sa stanovišta turizma. Ono što je važno imati na umu je da niti u jednom trenutku jedinstvene univerzalne vrednosti zbog kojih je Janj upisan na ovu prestižnu listu ne smeju biti ugrožene, a naročito kroz korištenje lokaliteta u razvojne svrhe”, rekao je Šešum.
Obaveze
Ističe kako je upis određenog područja na Listu svetske baštine UNESCO-a trenutak od kada Bosna i Hercegovina mora početi ispunjavati sve obaveze koje je preuzela nominacijom.
”Ovo se posebno odnosi na striktno pridržavanje svih odredbi Konvencije o zaštiti svetske kulturne i prirodne baštine iz 1972. godine, kao i Operativnih smernica za njenu implementaciju. Važno je da se aktivno implementiraju sve odredbe Plana upravljanja za dobro svetske baštine i da nadležne institucije učine sve kako bi se zaštitile jedinstvene univerzalne vrednosti, zbog kojih je dobro upisano na Listu”, rekao je šef Kancelarije UNESCO-a u BiH Siniša Šešum.
Govoreći o nominaciji pećine Vjetrenica, te mogućnosti kandidovanja prašume Perućica za upis na UNESCO-ovu listu, Šešum naglašava da je priprema nominacije Vjetrenice, odnosno dorada nominacije, u finalnoj fazi.
Najviša kategorija
‘Za očekivati je da Bosna i Hercegovina dostavi nominaciju UNESCO Centru za svetsku baštinu do 1. februara 2022. godine. Što se tiče eventualne nominacije Perućice, oduku o njenom iniciranju trebaju doneti nadležne vlasti u Bosni i Hercegovini. Prvi korak je napravljen 2017. godine upisom Perućice na Tentativnu listu i na ovaj način je otvorena mogućnost za proces nominacije”, pojasnio je.
Zaslužni za to što se prašuma Janj našla na Listi svetske baštine UNESCO-a, između ostalih, zasigurno su i zaposleni u Šumskom gazdinstvu “Gorica” Šipovo, odnosno “Šumama Republike Srpske”, te profesor Jugoslav Brujić sa Šumarskog fakulteta u Banja Luci koji je prihvatio izradu Nominacijskog dokumenta, a ostali članovi ekspertskog tima su pružali stručnu pomoć u toku izrade.
Inženjerka šumarstva Rosa Rakita, šefica radne jedinice za brigu o prašumi Janj u sklopu Šumskog gazdinstva “Gorica” Šipovo, ističe da je odlukom Vlade Republike Srpske o zaštiti Strogog prirodnog rezervata “Prašuma Janj” to prirodno dobro na teritoriji opštine Šipovo zaštićeno najvišom kategorijom Ia, prema klasifikaciji Međunarodne unije (IUCN).
”Znači, cela površina rezervata je zaštićena Ia kategorijom. Prema IUCN kategorizaciji – Ia kategorija predstavlja strogi prirodni rezervat, obuhvata strogo zaštićeno područje izdvojeno zbog zaštite biološke raznovrsnosti, gde je posećivanje i korištenje prostora strogo kontrolisano i ograničeno. To podrazumeva da je strogo zabranjeno branje i uništavanje biljaka, ubijanje, hvatanje i uznemiravanje životinja i bilo kakav oblik privrednog korištenja”, pojašnjava Rakita.
67 godina čuvanja šume
Kad je reč o obavezama koje nastaju upisom na Listu svetske baštine UNESCO-a, Rosa Rakita podvlači da kao i u prethodnom periodu, obveze JP “Šume RS”, ŠG “Gorica” prema očuvanju prašume odnose se na zaštitu, te da konstantno treba raditi na unapređenju fizičke zaštite, kroz projekte osigurati dodatna sredstva za realizaciju svih planiranih aktivnosti.
“Prašuma Janj” je sada deo međunarodne mreže zaštićenih prirodnih lokaliteta kojih u svetu ima 94 u 18 zemalja. UNESCO će osigurati dugoročnu zaštitu, a biće olakšan pristup međunarodnim sredstvima”, istakla je inženjerka šumarstva Rosa Rakita.
Naglašava da je stavljanje na listu “Prašume Janj” potvrda da je ŠG “Gorica” predano radilo na očuvanju prašume 67 godina.
”Treba zahvaliti generacijama pre nas, a nas obvezati da je očuvamo za naredna pokoljenja. Opština Šipovo ima bogatu turističku ponudu. Ulazak “Prašume Janj” na Listu svetske prirodne baštine je obogatilo turističku ponudu Republike Srpske i uopšte Bosne i Hercegovine”, podvukla je Rosa Rakita.
Posete “Prašumi Janj” kao zaštićenom području mogu se realizovati uz obvezno prisustvo stručnog lica – vodiča. Sve informacije o prašumi i o načinu posete mogu se naći na web sajtu prasumajanj.com.
Izvor: Bljesak.info
Fotografije: Pixabay.com
