U toku su prva zvanična istraživanja srednjovekovnog utvrđenja Koprijan, odnosno Kurvingrad, u Malošištu kod Doljevca. Arheolozi su do sada pronašli srednjovekovnu grnčariju, životinjske kosti, čaure i metke iz Prvog svetskog rata, klinove, klanfe i kameno tocilo. Sama tvrđava je, međutim, znatno uništena, naročito nelegalnim kopanjima, kaže rukovodilac istraživanja Vesna Bikić sa Arheološkog insituta u Beogradu.
Radovi su započeti u junu, uz istočni bedem Gornjeg grada. Najpre je otklonjena velika količina građevinskog šuta i naslaga zemlje, a iskopavanjem su otkriveni zidovi objekta koji je prislonjen uz cisternu za vodu.
– Cisterna je ukopana u stenu i u gornjim zonama uokvirena kamenim zidovima, a njena unutrašnjost je obložena vodonepropusnim malterom. U toku kampanje došlo se do srednjovekovnog nivoa iz perioda 14. i 15. veka, sa nalazima ulomaka keramičkog posuđa i životinjskih kostiju, kao i građevinskih elemenata (klinova i klanfi). Značajan je i nalaz jednog većeg kamenog tocila – kaže Bikićeva.
Sve to je tek prva faza planiranih radova i planira se da bude gotova do 17. jula. Iskopavanja obavlja Arheološki institut iz Beograda, na podsticaj niškog Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš, dok ih finansira Ministarstvo kulture i informisanja.
Paralelno sa istraživanjima arheologa iz Beograda, niški Zavod za zaštitu spomenika radi rekonstrukciju zidina, navodi direktor Dušan Andrejević. Obnova je najavljena prošle godine.
– Radimo rekonstrukciju zidina Gornjeg grada tvrđave Koprijan, po projektu Ministarstva kulture, zajedno sa Opštinom Doljevac. To je neka ekipa koja je uključena u rekonstrukciju. Postojala je opasnost od obrušavanja, to je sada sanirano. Radi se na identičan način kao u srednjem veku – ističe on.
Kurvingrad je jedan od najznačajnijih spomenika srpske srednjovekovne prošlosti, podseća Bikićeva. Osmanlije su ga osvojile dva puta, najpre 1413, a konačno 1451. godine.
– Ovaj srednjovekovni utvrđeni grad obnovljen je u vreme vladavine kneza Lazara 1372. godine, radi odbrane južne granice Moravske Srbije od napada Osmanlija. Prema sačuvanom nadvratnom kamenu, koji se čuva u Narodnom muzeju u Nišu, grad Koprijan je sazidao Nenad, sin kaznaca Bogdana – objašnjava ona.
Devastacija i zanemarivanje spomenika kulture
Ostaci Kurvingrada nalaze se na vrhu brda koje pripada obroncima planinskog venca Seličevica, 12 kilometara od centra Niša i tri od Doljevca. Lokalitet je do sada bio nepristupačan za turiste i za istraživanja.
– Pored znatne očuvanosti bedema, tvrđava je značajno ugrožena dejstvom atmosferilija, takođe i urušena dugotrajnim pozajmljivanjem građevinskog materijala i, naročito, aktivnostima nelegalnih kopanja – napominje Bikićeva.
I iz Udruženja Srpska srednjovekovna istorija kažu da je to utvrđenje zanemareno, kao i da su ljudi 60-tih godina prošlog veka odatle odnosili materijal koji su koristili za gradnju kuća.
– Koprijan je bio meta pljačkaša, takozvanih divljih arheologa i detektoraša (nazvani po detektorima za metal koje koriste), koji su svojim delovanjem gotovo u potpunosti uništili neke od objekata u tvrđavi. Najveći ukop detektoraša dugačak je 5 metara, širok 3 metra i dubok 2,5 metara – navode iz tog udruženja.
Nadaju se da su trenutna istraživanja najava da dolaze bolji dani za Koprijan i smatraju da bi konzervacijom i obnovom taj lokalitet mogao da postane mesto koje će privlačiti turiste i zaljubljenike u istoriju i prirodu.
Izvor: eKapija
Fotografija: Pixabay
